Bệnh cúm gia cầm do virus gây ra. Đây là bệnh truyền nhiễm cấp tính, lây lan nhanh, tỷ lệ chết rất cao (100%), gây thiệt hại lớn về kinh tế. Các loài gia cầm: Gà, vịt, ngan, ngỗng, gà tây, chim cút, bồ câu, đà điểu, các loài chim hoang dã đều có thể mắc bệnh. Bệnh có thể lây sang người và một số động vật khác
Cách nhận biết qua triệu chứng và bệnh tích
Gia cầm bị bệnh cúm có các triệu chứng: chết đột ngột, tỷ lệ chết cao (trên 5% trong vòng 2 ngày); Sốt cao, ho, khó thở, phù đầu và mặt, mắt đỏ, mào và tích sưng to, da tím tái, da chân xuất huyết, chảy nước mắt, nước dãi, ỉa chảy rất nặng, phân xanh vàng. Mổ khám gia cầm bệnh thấy máu không đông; xoang bụng tích nước hoặc viêm dính; xuất huyết trên bề mặt các cơ và các cơ quan nội tạng, đặc biệt là ở dạ dày tuyến và ruột; xoang mũi và khí quản xuất huyết, chứa đầy dịch nhầy. Trên gia cầm đẻ trứng có hiện tượng giảm đẻ đột ngột.
Biện pháp phòng bệnh
Tăng cường an toàn sinh học trong chăn nuôi
Thực hiện tốt nguyên tắc cơ bản như:
- Cách ly và kiểm soát vào, ra khu vực chăn nuôi
- Việc thực hiện tốt việc cách ly và kiểm soát ra, vào khu vực chăn nuôi sẽ góp phần ngăn chặn được các loại mầm bệnh từ bên ngoài xâm nhập vào cơ sở chăn nuôi và ngược lại.
– Chuồng nuôi gia cầm cần cách xa các chuồng nuôi động vật khác, khu dân cư, đường giao thông lớn và khu công cộng như chợ, trường học, bệnh viện…, có tường bao quanh, có hố khử trùng…
– Thực hiện cách ly và kiểm soát gia cầm giống mới nhập về.
– Kiểm soát con người: Hạn chế khách tham quan. Người vào khu chăn nuôi cần có quần áo, bảo hộ lao động đảm bảo vệ sinh dùng riêng trong khu chăn nuôi. Đi từ khu sạch sang khu bẩn, hạn chế đi lại giữa các khu.
– Kiểm soát phương tiện vận chuyển, trang thiết bị, dụng cụ chăn nuôi.
– Kiểm soát thức ăn, nước uống
– Kiểm soát động vật khác, côn trùng: Có biện pháp ngăn các động vật khác như chó, mèo, chuột, chim, côn trùng… vào chuồng nuôi.
Vệ sinh chuồng trại
Vệ sinh làm sạch nhằm loại bỏ tất cả bụi bẩn và các chất hữu cơ (thức ăn thừa, phân chất thải…) bám bẩn khỏi bề mặt dụng cụ, thiết bị, sàn, tường, trần nhà,… Khi tất cả chất bẩn bị loại bỏ, sẽ không còn các chất hữu cơ để nuôi dưỡng và chứa mầm bệnh. Việc vệ sinh làm sạch giúp loại bỏ trên 80% mầm bệnh tại trại chăn nuôi.
Đối tượng cần thực hiện vệ sinh làm sạch
Việc vệ sinh làm sạch phải được thực hiện thường xuyên. Vệ sinh trước và sau khi ra, vào trại với các đối tượng sau:
Phương tiện vận chuyển, thiết bị, dụng cụ.
- Quần áo, giày dép, tay chân của người chăn nuôi và khách.
- Thường xuyên vệ sinh chuồng nuôi.
- Dụng cụ sử dụng tại trại như: máng ăn, máng uống, khay đựng trứng…
- Ổ đẻ (đối với gia cầm sinh sản).
- Thay và bổ sung đệm lót chuồng khi bị ướt. Phân rác thu gom vào đúng nơi quy định (xa chuồng nuôi) và xử lý (ủ, đốt…).
- Định kỳ tổng vệ sinh cả trong và ngoài chuồng nuôi.
Cách vệ sinh làm sạch
- Vệ sinh khô: Hàng ngày quét dọn, thu gom rác và chất thải (phân rác, chất độn chuồng ẩm ướt, lông, trứng vỡ, xác gia cầm…) cho vào nơi quy định để xử lý đúng yêu cầu kỹ thuật.
- Vệ sinh ướt: Cọ rửa sạch dụng cụ, chuồng trại bằng nước với xà phòng hoặc chất tẩy rửa. Thực hiện sau khi đã vệ sinh khô và thực hiện theo nguyên tắc từ trên xuống dưới, từ trong ra ngoài!
Khử trùng
Khủ trùng là một trong 3 nguyên tắc quan trọng trong chăn nuôi an toàn sinh học, tuy nhiên, hiệu quả của việc khử trùng tùy thuộc vào chất lượng của việc vệ sinh làm sạch trước đó. Mục đích khử trùng nhằm loại bỏ những mầm bệnh còn sót lại sau khi đã vệ sinh làm sạch chuồng trại, dụng cụ và thiết bị phục vụ chăn nuôi.
Đối tượng, thời điểm và thời gian khử trùng
- Khử trùng phương tiện vận chuyển, quần áo, dụng cụ (bơm, kim tiêm, máy cắt mỏ, khay trứng…) trước khi sử dụng và sau khi sử dụng.
- Định kỳ khử trùng các thiết bị và dụng cụ chăn nuôi khác.
Nguyên tắc và các bước phun khử trùng
- Phun khử trùng sau khi đã làm vệ sinh sạch sẽ
- Sử dụng đúng nồng độ, liều lượng, đảm bảo thời gian tiếp xúc ít nhất 10 phút với bề mặt sạch.
- Chỉ sử dụng các chất khử trùng được khuyến cáo, pha dung dịch khử trùng đúng nồng độ (theo chỉ dẫn của nhà sản xuất).
- Đảm bảo an toàn cho người làm, phôi giống và gia cầm con.
- Phun xuôi chiều gió.
- Phun từ trên xuống dưới, từ trong ra ngoài.
Biện pháp chống dịch
Đây là bệnh do virus gây ra chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, do vậy khi nghi ngờ đàn gia cầm có biểu hiện mắc cúm gia cầm, người chăn nuôi cần thông báo cho trưởng thôn, ấp, chính quyền hoặc cơ quan thú y của địa phương để nhận được các hướng dẫn về kỹ thuật và hỗ trợ tiêu hủy đàn gia cầm mắc bệnh theo quy định của Nhà nước.
Không ăn tiết canh gia cầm, thịt và trứng gia cầm chưa nấu chín, đặc biệt không tiêu thụ thịt gia cầm ốm, chết do bệnh.
Chủ gia cầm cần thực hiện “5 không”:
- Không nuôi thả rông gia cầm
- Không mua, bán gia cầm bị bệnh
- Không ăn thịt gia cầm bị bệnh hoặc không rõ nguồn gốc
- Không giấu dịch
- Không vứt xác gia cầm bừa bãi
