Chất lượng của nguyên liệu thức ăn rất quan trọng trong việc đảm bảo dinh dưỡng, phòng chống bệnh tất cho vật nuôi. Nhưng trên thị trường hiện nay xuất hiện nhiều loại nguyên liệu kém chất lượng, bị pha tạp để trục lợi. Sau đây là một số phương pháp đơn giản quan cảm quan phần nào giúp bà con trong việc lựa chon nguyên liệu thức ăn chất lượng.
Ngô (bắp)
Ngô hạt (bắp hạt)
Bắp còn nguyên hạt, khô không lẫn tạp chất, không bị nấm mốc, màu vàng hoặc cam sáng.
- Độ ẩm: ≤ 14%
- Tạp chất: ≤ 1.5%
- Hạt vỡ: ≤ 3%
- Hạt hư và khác màu: ≤ 4%
Những vấn đề khi nhập bắp hạt: Độ ẩm lớn, hạt bị vỡ, mốc.
Cám ngô ( bắp xay)
Có màu vàng sáng, đồng màu, mùi bắp mới, không có mùi lạ.
Bắp đã bị mốc xay ra có mùi chua.
Những vấn đề khi nhập bắp xay: Tạp chất thường bị trộn trong bắp xay như cùi bắp, cao lanh, bột đá.
Phương pháp kiểm tra ngô (bắp) bị pha với bột đá
Cách 1: Bắp xay nếu bị pha tạp chất thường có màu vàng nhạt, không còn mùi thơm của bắp. Khi pha vào nước có màu đục. Phần nổi lên trên là tạp chất như cùi bắp, các vỏ lụa, phần lắng xuống dưới hiện lên hai lớp. Lớp màu trắng nằm bên trên là bột đá (lẫn bột mịn từ bắp xay) và lớp màu vàng nằm bên dưới là bắp xay.
Cách 2: Thử bằng cách cho acid H2SO4 vào một ít mẫu bắp xay. Tùy mức độ pha tạp chất nhiều hay ít mà mức độ sủi bọt khác nhau.
Phản ứng: H2SO4 + CaCO3 CaSO4 + H2O+ CO2
Nhược điểm của ngô (bắp)
Là sự nhiễm mốc và độc tố của mốc. Độc tố chính trong bắp là aflatoxin, đặc biệt là trong điều kiện nóng ẩm (độc tố aftatoxin được sinh ra từ nấm mốc Aspergilus flavus và Aspergiluss parasiticus) ngoài ra cũng như các loại hạt khác bắp có thể bị nhiễm các độc tố như zeralenone, citrinin…
Biện pháp khắc phục
Ngay sau khi thu hoạch, hạt ngô (bắp) thường có độ ẩm khoảng 18-22%, là điều kiện thuận lợi cho nấm mốc phát triển vì vậy hạt bắp cần phải được phơi hoặc sấy để làm hạ độ ẩm xuống dưới 14%.
Trong quá trình dự trữ, do điều kiện ẩm độ cao, có thể cần thêm các chất chống nấm mốc như các loại đất sét (bentonit, Zeolite, hydrate sodium calcium aluminosilicate – HSCAS), các chất kết dính hữu cơ chiết xuất từ vách tế bào nấm men (Esther Glucomannan – EGC), acid propionic, dung dịch ammonia, sulfur dioxide (SO2).
Cách sử dụng ngô (bắp) trong chăn nuôi
- Bà con nên nghiền vỡ hạt hoặc nghiền thành bột để trộn chung cùng các nguyên liệu khác theo tỷ lệ nhất định cho vật nuôi ăn. Để hiệu quả hơn nên dung máy ép cám viên để ép các nguyên liệu thành viên cám dinh dưỡng cho vật nuôi dễ ăn, lại dễ dàng đóng bao bảo quản cho vật nuôi ăn dần. Cách này so với việc mua luôn cám công nghiệp sẽ giúp bà con tiết kiệm được rất nhiều chi phí.
Cám gạo
Cám gạo
Cám gạo là phụ phẩm của lúa khi xay xát.
Màu sắc đồng nhất, màu vàng nhạt đặc trưng.
Mùi thơm mới, nếm có vị ngọt dịu. Không có mùi chua, hôi, mốc, mùi lạ.
Cám phải còn mới, không nhiễm nấm mốc, sâu bọ, côn trùng, vật sắc nhọn, ẩm độ đồng nhất, không lẫn cám khác loại, không nóng, không nhiễm sâu mọt sống, sâu mọt chết < 14 con/bao 50kg.
Những vấn đề thường gặp khi nhập cám gạo
Cách 1: lấy một ít mẫu cho vào nước. Cám cũ bọt nổi lên nhiều, bông cỏ nổi lên, sau khi gạn nước còn cám gạo, vỏ trấu, cát sạn, cao lanh, bột đá. Nếu nhiều mày trấu thì bột cám sẽ có màu vàng.
Cách 2: Thử bằng cách cho acid H2SO4 vào một ít mẫu cám gạo. Tùy mức độ pha tạp chất nhiều hay ít mà mức độ sủi bọt khác nhau.
Phản ứng: H2SO4 + CaCO3 CaSO4 + H2O+ CO2
Phương pháp kiểm tra cám gạo khi bị pha trộn
Cách 1: Lấy một ít mẫu cho vào nước. Cám cũ bọt nổi lên nhiều, bông cỏ nổi lên, sau khi gạn nước còn cám gạo, vỏ trấu, cát sạn, cao lanh, bột đá. Nếu nhiều mày trấu thì bột cám sẽ có màu vàng.
Cách 2: Thử bằng cách cho acid H2SO4 vào một ít mẫu cám gạo. Tùy mức độ pha tạp chất nhiều hay ít mà mức độ sủi bọt khác nhau.
Phản ứng: H2SO4 + CaCO3 → CaSO4 + H2O+ CO2
Cách sử dụng cám gạo trong chăn nuôi
Để đảm bảo hơn về chất lượng bà con nên tự đầu tư một máy nghiền lúa, gạo thành bột cám gạo. Như vậy sẽ tránh được rủi ro khi mua phải cám gạo kém chất lượng cũng như giúp tiết kiệm khá nhiều chi phí khi mua cám gạo đã được nghiền sẵn. Trên thị trường hiện nay có khá nhiều loại máy nghiền hoặc xay nghiền đa năng vừa băm được cỏ, rau; vừa nghiền được ngô, lúa giúp bà con tận dụng và tiết kiệm tối đa chi phí thức ăn.
Cám gạo có thể ép thành viên rất tốt cho vật nuôi nhất là gà, lợn, bò,…mà thức ăn viên sẽ đỡ tốn cám hơn.
Khô dầu đậu nành
Khô dầu đậu nành
Màu vàng sáng, ít vỏ, đốm cháy và những sợi thân
Đạm: 43 – 49%
Độ ẩm: 13 – 15%
Xơ: 4%
Cát /Sạn: 2.5%
Những vấn đề thường gặp khi nhập khô dầu đậu nành
Khô dầu đậu nành có nhiều hạt bị cháy hoặc sậm màu.
Chất thường bị trộn là bột trấu, cám mì mịn, vỏ đậu nành, cát sạn hoặc các loại khô dầu đậu nành khác.
Phương pháp kiểm tra khô dầu đậu nành khi bị pha trộn
Kiểm tra bằng mắt thường bằng yếu tố cảm quan trên đặc điểm của khô đậu nành Mỹ: có màu vàng sáng, ít vỏ, không có đốm cháy và những sợi thân… những đặc điểm này sẽ giảm dần ở khô đậu nành Argentina và Ấn Độ.
Cách vận dụng khô dầu đậu nành
Khô dầu đậu nành là nguyên liệu cho hàm lượng dinh dưỡng rất cao không cần thêm nhiều nhưng lại cho dinh dưỡng rất tốt cho vật nuôi. Tuy nhiên giá cả của khô dầu đậu nành so với ngô hạt và cám gạo thì cao hơn. Bởi vậy để đảm bảo giá thành rẻ và chất lượng nhiều trang trại đã tự đầu tư máy rang và máy nghiền để tự sản xuất , tiết kiệm chi phí.
Trên đây chỉ là một số phương pháp đơn giản bằng cảm quan để bà con tham khảo. Mong rằng sẽ giúp ích cho bà con trong việc lựa chọn nguyên liệu thức ăn.
